Hạt giống so đũa
– Cây so đũa cao 4–10 m, vỏ tiết mủ đỏ, lá do 50-60 phụ hợp thành, lá bẹ rụng sớm. Chùm hoa to, dài 7–8 cm, màu trắng đôi khi hồng hay cam tím. Quả dài 30–50 cm, hạt vàng sậm. Vỏ có chất màu đỏ và vàng.
– Cây so đũa là một cây có hàm lượng dinh dưỡng khá cao đồng thời còn là một loại cây thảo dược quý. Toàn bộ các bộ phận của cây được sử dụng trong Đông y để làm thuốc, khắp các vùng Đông Nam Á.
– Vỏ được dùng làm thuốc bổ, khai vị, trị thổ tả. vát đi lớp vỏ cứng bên ngoài, phần vỏ xanh trắng bên trong dùng để nhai chầm chậm nuốc nước hơi rít, có vị hơi chát và ngọt, làm hạ đờm suyễn, ho ngứa cổ, làm nhọt lở trong miệng chóng lành. Đọt non,lá và hoa so đũa cũng được ăn như rau ở Đông Nam Á, đặc biệt ở Lào, Java thuộc Indonesia, Việt Nam, và vùng Ilocos của Philippines.
– Ở Việt Nam, hoa so đũa thường được dùng nấu canh chua, đọt non ăn như rau với mắm sống, món kho, v. v. Trái so đũa khi còn non gập bẻ đôi được, đem xắt khúc ngâm nước chừng mươi phút để xả chát, xào với thịt hay luộc, khẩu vị không khác đậu đũa hay đậu cô ve.
– Cây so đũa mọc rất nhanh, sau một năm đã có thể vươn cao từ 4 m đến 10 m, đường kính khoảng 25 cm, sống dàihạn khoảng trên 20 năm .
– Cây so đũa chịu được hạn vừa, ưa sáng, chịu lạnh (âm 10 độ C); thích hợp với nhiều loại đất: đất nhẹ, tơi xốp, phì nhiêu cũng như đất nặng, đất nghèo, ít phèn, đất khô vừa hay ẩm; rễ có rất nhiều nốt sần to thu hút đạm khí trời (ni –tơ) làm màu mỡ cho đất; thân, bông, lá, quả so đũa đều có ích cho con người.
– Bông mọc thành từng chùm, 2 – 3 bông, được sử dụng làm rau trong gia đình.
– Lá cây so đũa là thức ăn tuyệt vời cho dê. Tăng lượng tiết sữa từ 20-25 %.
Hướng dẫn cách trồng cây so đũa
Làm đất
– Đập vụn đất thịt nhưng không vỡ vụn ra như cát sẽ phản tác dụng. Trộn vôi bột, khoảng 20kg/1ha. Nếu trồng tại nhà thì trộn 1 vốc tay/thùng xốp.
– Phơi ải đất, thời gian ít nhất từ 5 -7 ngày để diệt trùng một số mầm bệnh có trong đất như ấu trùng, kén, nhộng, nấm bệnh.
– Trộn hỗn hợp đất thịt đã phơi ải trên với giá thể tơi xốp như mùn dừa, xơ dừa, tro trấu, trấu hun với phân chuồng hoai mục (phân gà, phân chuồng, phân cá,…) hoặc phân trùn quế. 1 thùng xốp khoảng 30kg đất trộn với 1-3kg phân chuồng hoai mục. Tỉ lệ tốt nhất khoảng 70% đất + 30 tro trấu, phân hoai mục.
Gieo hạt cây so đũa
– Ngâm ủ hạt giống so đũa bằng cách: Ngâm hạt trong nước 2 sôi 3 lạnh (khoảng 40 độ C) trong 3 tiếng.
– Vớt ra, rửa sạch, để ráo nước.
– Lấy miếng vải cotton thấm nước tốt, nhúng nước, vắt kiệt rồi bọc hạt vào.
– Cho miếng vải đã bọc hạt vào túi nilon bịt kín, đem cất chỗ thoáng mát hoặc tủ lạnh – ngăn mát (khoảng 20 độ C).
– Sau 2 – 5 ngày hạt sẽ nứt nanh, mọc mầm.
– Đào các hố nhỏ khoảng 5 – 20 cm nếu trồng ngoài đất; cách nhau 40 – 50 cm để gieo hạt trực tiếp hoặc tốt nhất là gieo hạt vào bầu, khay ươm tiện chăm sóc.
– Để hạt phát triển tốt thành cây con khoẻ mạnh, cần trộn đất với phân chuồng hoai mục. Nếu gieo trên đất sạch, cần bổ sung lượng tro trấu, xơ dừa để giữ ẩm cho tốt.
– Độ sâu gieo hạt: 2-3 cm.
Chăm sóc cây so đũa
– Khi cây con ra 2 – 5 lá thật, tiến hành đánh cây từ bầu, khay ươm ra đất đã chuẩn bị sẵn nếu ươm từ bầu, khay ươm.
– Bón phân: Cần bón cả phân chuồng hoai mục và phân vô cơ để đạt hiệu quả cao nhất.